Ομηρικό ζήτημα 6: Η προφορική ποίηση και άλλες μαγγανείες

Αγαπητοί αναγνώστες
Επανέρχομαι για να σας παρουσιάσω την προσέγγισή μου γύρω από την θεωρία της προφορική μεταφοράς και μετάδοσης των ομηρικών επών από στόμα σε στόμα. Αυτό όπως πολύ καλά γνωρίζεται βασίζεται στην υπόθεση ότι οι Φοίνικες δημιούργησαν ένα Αλφάβητο και κάποια στιγμή το μεταλαμπάδευσαν στους Έλληνες.
Οι παλιοί αναγνώστες ξέρουν ότι όλη αυτή η παραμυθολογία στηρίζεται σε μια λανθασμένη αναφορά του Ηροδότου και μόνο και πουθενά αλλού αλλά δεν θα σταθούμε εκεί σήμερα μια και τα έχω ξαναγράψει αναλυτικά.
Στην σύγχρονη λοιπόν εποχή υπήρξαν δύο γλωσσολόγοι, ο Milman Parry και ο Albert Lord που υποστήριξαν την υπόθεση αυτή με τις έρευνές τους. Επειδή όμως έχουμε έκτοτε πολλές αναφορές σε αυτούς ας δούμε τι ακριβώς συνέβη.
Ο Milman Parry αρχικά σπούδασε στο Berkeley της California και πήγε για το μεταπτυχιακό του στην Σορβώνη κοντά στον γλωσσολόγο Antoine Meillet. Σε ηλικία 26 ετών δημοσιεύει την διατριβή του, στα γαλλικά, όπου παρουσιάζει την υπόθεση ότι στα ομηρικά έπη υπάρχουν συγκεκριμένες επαναλαμβανόμενες φράσεις για να καταδείξουν συγκεκριμένες ιδέες κάτω από τις ίδιες μετρικές συνθήκες. Την ίδια εποχή γνωρίζεται μέσω του καθηγητή του με τον Σλοβένο φιλόλογο Matija Murko ο οποίος και είχε ηχογραφήσει κάποιες παραστάσεις βάρδων από την περιοχή της Βοσνίας. Του γεννιέται έτσι η ιδέα ότι η ομηρική ποίηση μεταδόθηκε μέσω της προφορικής διαδικασίας από στόμα σε στόμα κάτι που ισχυρίζεται, με βάση την επανάληψη φράσεων, στην αγγλική έκδοση της διατριβής του και είχε δημοσιεύσει το 1930.
Μεταξύ του 1933-1935 όντας αναπληρωτής καθηγητής στο Harvard πηγαίνει δύο(2) φορές στην περιοχή της Βοσνίας με βοηθό του τον μεταπτυχιακό φοιτητή Albert Lord και κάποιον εντόπιο. Εκεί παρακολουθεί και ηχογραφεί παραστάσεις. Τα συμπεράσματα του έγιναν γνωστά ως Parry/Lord thesis.
Εκεί λοιπόν υποστηρίζει ότι πριν από σκηνές μάχης υπάρχουν κάποιες φράσεις με σταθερό μέτρο κλπ. Ο Parry πέθανε νωρίς και την εργασία του την παρουσίασε αναλυτικά ο Lord με το The Singer of Tales το 1960.
Όλη αυτή η φιλολογία όμως, πέρα από την αξία που του έδωσαν, ποτέ και πουθενά δεν απέδειξε το πως αποστηθίζονταν η συγκεκριμένη σκηνή ακόμη και αν δεχτούμε ότι η πρώτη παρατήρηση είναι σωστή. Δεν βρήκαν ούτε ένα τεράστιο ποίημα που να μεταφέρεται αυτούσιο προφορικά. Γι' αυτό και ο Lord στο βιβλίο του συγκρίνει, στο κεφάλαιο δέκα (10) τα ομηρικά ποιήματα με το Beowulf, το La Sanson de Roland και τον Διγενή Ακρίτα που όμως όλα είναι ΓΡΑΠΤΑ αλλά και κατά πολύ μικρότερα(Ιλιάδα 15693-Beowulf 3182-La sanson de Roland 4000). Μάλιστα ο Διγενής Ακρίτας που από ένα σημείο και μετά έγινε μέρος και της προφορικής παράδοσης (Δημοτικά τραγούδια) όπως όλοι γνωρίζουμε. Έτσι όπως είπα και σε προηγούμενο άρθρο αυτό δημιούργησε επίσημα έξι(6) παραλλαγές όπως αυτή του Escorial (1867 στίχοι) και του Grottaferrata (3749 στίχοι) μόνο που το μόνο κοινό είναι ο πυρήνας του ποιήματος κάτι που επιβεβαιώνει την θέση μου για αδυναμία της μετάδοσης από την προφορική παράδοση τόσο μεγάλων ποιημάτων. Έτσι δεν βρήκε ο Lord ούτε ένα τεράστιο προφορικό ποίημα να παρουσιάσει.
Παρ' όλα αυτά όπως προείπα η όλη υπόθεση ταίριαζε στις επιδιώξεις τους και οι εμπνευστές της τιμήθηκαν με το παραπάνω.
Οφείλω να πω ότι υπήρξαν και υπάρχουν φιλόλογοι που αμφισβήτησαν εν μέρη ή εξ ολοκλήρου την θεωρία(περιοδικό Hey Zeus του Yale-άνοιξη 2004) αλλά όπως καταλαβαίνεται η αμφισβήτηση αυτή καλύφτηκε με προσεκτικές εκφράσεις και σχόλια "για τον φόβο των Ιουδαίων".
Παυσανίας