Γεωγραφικά μυστήρια και η Τροία

 Γεωγραφικά μυστήρια και η Τροία

Αγαπητοί φίλοι αναγνώστες

Σήμερα θα ασχοληθούμε με την συναρπαστική γεωγραφία της Τροίας. Μιας ιστορίας γεμάτης με μπόλικη πλοκή μα και μυστήριο. Πάθη και πολλά πολλά λάθη.

Ας κάνουμε όμως μια βουτιά στο αυτονόητο για να μπορέσουμε όλοι να είμαστε στην ίδια φάση ώστε να καταλαβαινόμαστε.

Ο τόπος και ο χρόνος των τεκταινομένων στην Τροία, όπως και η ζωή του συγγραφέα τους Ομήρου, είναι κάτι που ταλαιπώρησε χιλιάδες ερευνητές στο διάβα του χρόνου. Άλλωστε αυτό τελικά ήταν το κύριο σημείο του λεγόμενου Ομηρικού προβλήματος γιατί άλλη απάντηση παίρνεις για το ποιος ή ποιοι έγραψαν την Ιλιάδα και την Οδύσσεια αν ξέρεις ότι το έργο γράφτηκε πριν 7, 12, 17 χιλιάδες χρόνια και άλλο αν γράφτηκε σχεδόν εχθές (2800 χρόνια από σήμερα). Στην πρώτη περίπτωση αναγκάζεσαι να αποδεχτείς ότι δεν γνωρίζεις τίποτα και άρα δέχεσαι τα λεγόμενα του συγγραφέα ενώ στην δεύτερη έχεις την πεποίθηση ότι ξέρεις τον χρονικό περίγυρο και άρα με ευκολία μπορείς να υποθέσεις τα πάντα. Από το ότι υπήρχαν προηγούμενα ποιήματα που κάποιος ενοποίησε μέχρι ότι μπορείς να φανταστείς. The Sky is the limit.Έτσι η μεταφορά του Ομήρου στον 8ο αιώνα πχ δεν έτυχε αλλά πέτυχε που έλεγε και μια διαφήμιση. Τώρα μπορούσαν τα πάντα. Υπήρχε όμως ένα αγκάθι. Το αγκάθι αυτό ονομάζονταν γεωγραφία. Άλλωστε όπως θα διαπιστώσετε υπάρχουν χιλιάδες ή και εκατομμύρια τίτλοι για κάθε τι υπαρκτό ή ανύπαρκτο στον Όμηρο, το Ομηρικό κείμενο είναι μακράν το πιο ελκυστικό για κάθε ερευνητή, αλλά ελάχιστα για την γεωγραφία τους και αυτό δεν ήταν τυχαίο. 

Η πρώτη και ουσιαστικά μόνη προσπάθεια είναι αυτή των αρχαίων Ελλήνων γεωγράφων που προσπάθησαν να ταυτοποιήσουν τα ομηρικά τοπωνύμια αλλά αποδείχτηκε αδύνατον. Οι κατοπινοί απλά τους αντέγραψαν. Στην συνέχεια θα τα δούμε αναλυτικά.

Θέλω εδώ να θέσω ένα ερώτημα. Δύο άτομα που περιγράφουν τον ίδιο τόπο με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ενώ κανένας άλλος δεν μπορεί τι άραγε μπορεί να συμβαίνει; Βλέπουν το ίδιο όνειρο; έχουν την ίδια φαντασίωση ή απλά συμβαίνει το εντελώς απρόσμενο να γνωρίζουν τον τόπο την ίδια χρονική περίοδο; Αν διαλέξατε το τρία τότε είστε εκτός συστήματος γιατί επίσημα αυτό δεν συμβαίνει.

Για να το σοβαρέψω αν και το να αναφέρεσαι στην επίσημη εκδοχή μόνο σοβαρό δεν είναι τρία μόνο άτομα έχουν αυτήν την γεωγραφική ταύτιση. Ο Όμηρος, ο Ορφέας στα Αργοναυτικά του, προσέξτε όχι ο παραμυθάς Απολλόδωρος, και ο Ησίοδος. Όπου συναντιούνται οι γεωγραφικές τους περιγραφές είναι πανομοιότυπες. Τώρα αν κάποιος από εσάς νομίζει ότι κάποιος γράφοντας για κάποιον τόπο γράφει φαντασιώσεις και σε κάποιο σημείο αντιγράφει τις φαντασιώσεις κάποιου άλλου και μετά από λίγο συνεχίζει με τις δικές του φαντασώσεις τότε υπάρχει σοβαρό πρόβλημα.

Παρ' όλα αυτά αν και ο Ορφέας περιγράφει αναλυτικά και με λεπτομέρειες τον Ελλήσποντο στα Αργοναυτικά του δεν θα το χρησιμοποιήσω εδώ ως αποδεικτικο γιατί από τώρα φαντάζομαι τα ανόητα σχόλια και προσπαθώ να το αποφύγω.

Η ΤΡΟΙΑ

Τί ξέρουμε για την Τροία. Ο Όμηρος ποτέ δεν μπήκε στον κόπο να κάνει εξαντλητικές περιγραφές αλλά όποτε υπήρχε μια δράση έδενε την δράση αυτή με την περιγραφή του τοπίου για ευνόητους λόγους. Έτσι έχουμε πολλά γεωγραφικά στοιχεία. Θα σκεφτεί κάποιος και λογικά, αφού έχουμε τόσα γεωγραφικά στοιχεία τότε εύκολα μπορούμε να τα εντοπίσουμε ή να απορρίψουμε τον τόπο. Λάθος γιατί εδώ μιλάμε για πίστη. Είπαν οι Γερμανοί με προεξάρχοντα τον τυχοδιώκτη Σλήμαν ότι εδώ είναι η Τροία και όλοι σκύψαν το κεφάλι σαν καλοί σκλάβοι μια και την ελληνική αρχαιολογική υπηρεσία οι Γερμανοί την κυβερνούσαν για χρόνια. Ακόμη και ότα έφυγε ο Όθωνας με το κόλπο της Αρχαιολογικής αποστολής και φυσικά την δημιουργία πειθήνιων οργάνων που τους πέρναν μικρούς τους σπούδαζαν στην Γερμανία και μετά τους επέστρεφαν με τίτλους για να καπελώσουν τους πάντες και τα πάντα με τις απόψεις τους. Άλλωστε το κλεμμένο χρήμα έρεε αφειδώς. Φυσικά στο παιχνίδι πήραν μέρος και οι άλλες αποστολές όπως η Αγγλική και η Γαλλική που από την μια δεν ήθελαν να συγκρουσθούν με την Γερμανία και από την άλλη θα μπορούσαν να προσεγγίσουν την Τουρκία που ήταν ο μεγάλος κερδισμένος. 

Ας γυρίσουμε όμως στην γεωγραφία. Έθεσα μια ερώτηση για το αν η Τροία είναι παραθαλάσσια στο Ομηρικό κείμενο. Η απάντηση είναι ΟΧΙ. Η Τροία βρίσκεται αρκετά χιλιόμετρα μέσα, στο μέσον ενός πεδινού τμήματος γης. Πώς το γνωρίζουμε αυτό; Στοιχεία πολλά. Κρατηθείτε.

Α) Η επίσημη εκδοχή. 

Μέχρι και πριν λίγα χρόνια η θέση του Χισαρλίκ ήταν αποδεκτή ως η θέση της Τροία γιατί ήταν μακριά από την ακτή. Όχι όσο μακριά χρειαζόταν αλλά ποιος νοιάζεται για λεπτομέρειες όταν αυτές έρχονται σε αντίθεση με την επίσημη άποψη. Όταν η πραγματικότητα δεν συμβαδίζει με τις απόψεις τους τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.

Β) Οι Δάρδανοι. 

Οι Δάρδανοι ζούν στο ενδιάμεσο τμήμα ανάμεσα στους Τρώες και την θάλασσα. Γι αυτό και οι Δάρδανοι αντιλαμβάνονται πρώτοι τους Αχαιούς και τους αντιμετωπίζουν την στιγμή που βγαίνουν από το καράβι.

Ιλιάδα 2, 698-702

 "τῶν αὖ Πρωτεσίλαος ἀρήϊος ἡγεμόνευε
ζωὸς ἐών: τότε δ᾽ ἤδη ἔχεν κάτα γαῖα μέλαινα.

τοῦ δὲ καὶ ἀμφιδρυφὴς ἄλοχος Φυλάκῃ ἐλέλειπτο
καὶ δόμος ἡμιτελής: τὸν δ᾽ ἔκτανε Δάρδανος ἀνὴρ
νηὸς ἀποθρῴσκοντα πολὺ πρώτιστον Ἀχαιῶν."

Γ) Οι ομηρικές περιγραφές

Ο Όμηρος ελάχιστα μας περιγράφει την Τροία αλλά μας δίνει έμμεσα στοιχεία κυρίως όπως:

 Ιλιάδα 2, 811-815

"ἔστι δέ τις προπάροιθε πόλιος αἰπεῖα κολώνη
ἐν πεδίῳ ἀπάνευθε περίδρομος ἔνθα καὶ ἔνθα,
τὴν ἤτοι ἄνδρες Βατίειαν κικλήσκουσιν,
ἀθάνατοι δέ τε σῆμα πολυσκάρθμοιο Μυρίνης:

ἔνθα τότε Τρῶές τε διέκριθεν ἠδ᾽ ἐπίκουροι." 

Αυτή έιναι η μοναδική άμεση περιγραφή. Ένας συγγραφέας που τα καλολογικά στοιχεία τις παρομοιώσεις και τις μεταφορές τις χρησιμοποιούσε πιο συχνά απ' ότι ανέπνεε δεν είχε τίποτα να πει για μια πόλη που ήταν το κέντρο του έργου του. Αυτό μόνο ένα πράγμα σημαίνει. Δεν είχε να πει γιατί δεν υπήρχε για να πει. Γύρω από την Τροία δεν φαίνεται να υπάρχει βλάστηση γιατί θα μας την είχε περιγράψει, δέντρα μικρά ή μεγάλα. Μόνο ένας κυκλικός λόφος η Βατίειαν. Αν υπήρχαν όλα τα παραπάνω τότε στην περιγραφή της σκηνής, για παράδειγμα,του κυνηγητού του Αχιλλέα με τον Έκτωρα θα μας είχε κάνει κάποια αναφορά. Όχι. Καμία. Γύρω από την Τροία δεν υπάρχει τίποτα. Δύο φυσικές πηγές υπάρχουν, μια ζεστή και μια κρύα αλλά τίποτε άλλο. Όπως και δεν υπάρχει καμία αναφορά για λόφους μια και όταν οι γέροντες της Τροία κάθονται στα κάστρα και κοιτάζουν την μάχη δεν υπάρχει κάτι που τους εμποδίζει. Διακρίνουν τόσο την μάχη όσο και τους αρχηγούς των Αχαιών.

Δ) Οι Αχαιοί

Οι Αχαιοί εδρεώνονται στην παραλία όπου χτίζουν τον καταυλισμό τους, αφού βέβαια νίκησαν τους Δάρδανους και για να φτάσουν στην Τροία, όπου καταλαβαίνουμε ότι ήταν το πεδίο της μάχης προχωρούσαν αρκετά μια και ενδιάμεσα υπήρχαν μια σειρά από ποτάμια που έπρεπε να περάσουν. Αν ήταν παραθαλάσσια όλα αυτά θα ήταν διαφορετικά.

Ε) Οι Αχαιοί στρατοπεδεύουν. 

Αν η Τροία ήταν παραθαλάσσια και οι Αχαιοί δεν ήταν συνολικά ψυχικά ασταθείς ως τα όρια της τρέλας τότε θα πήγαιναν με τα 1189 πλοία τους στο λιμάνι και θα καταλάμβαναν την πόλη σε χρόνο dt. Το ότι δεν το κάνουν σημαίνει ότι δεν είναι παραθαλάσσια.

Ζ) Η μονομαχία Έκτωρα Αχιλλέα.

Στην διάρκεια της μονομαχίας αυτής οι δύο ήρωες τρέχουν ελεύθερα γύρω από την πόλη χωρίς να συναντήσουν θάλασσα. Μάλιστα στο τέλος ο Αχιλλέας κάνει τον γύρο με τον νεκρό Έκτωρα δεμένο στο άρμα του κάτι που σημαίνει ότι το έδαφος γύρω είναι επίπεδο και βέβαια δεν υπάρχει ούτε νερό ούτε άμμος ούτε τίποτα σχετικό με θάλασσα. Ταυτόχρονα ο στρατός είναι εκεί και παρακολουθεί. Φαντάζομαι ότι αν κάθονταν στην ακροθαλασσιά κάτι θα μας έλεγε ο Όμηρος.

Να σας δώσω και ένα επιπλέον στοιχείο. Όταν ο Πρίαμος αποφασίζει να πάει να πάρει το σώμα του Έκτωρα ζητάει και του ζεύουν ένα ζευγάρι μουλάρια στην άμαξα. Φαντάζομαι ότι τα ζώα αυτά ήταν ταισμένα και ποτισμένα ώστε να μπορέσουν να ταξιδέψουν. Δεν πιστεύω να δώσαν στον βασιλιά πεινασμένα και διψασμένα ζώα. Ο Πρίαμος όμως αναγκάζεται να τα ποτίσει σε κάποιο σημείο της διαδρομής και τό ίδιο γίνεται μόλις φτάνουν στο στρατόπεδο των Αχαιών. Τι σημαίνει άραγε αυτό; Είναι απλό. Ένα μουλάρι έχει ανάγκη να το ποτίσεις κάθε είκοσι (20) περίπου χιλιόμετρα. Αυτή είναι η φυσιολογία του. Άρα η απόσταση ανάμεσα στην Τροία και το στρατόπεδο των Αχαιών είναι γύρω στα 35 ώς σαράντα χιλιόμετρα. Αυτό δικαιολογεί το ότι δεν έχουν άμεση οπτική επαφή παρά μόνο όταν οι στρατοι πλησιάζουν προς το πρώτο ή το δεύτερο μέρος και ότι υπάρχουν φρουροί για να ειδοποιούν αν κινηθεί ο εχθρός.

Το Χισαρλίκ

Πάμε λοιπόν στ τέλος αυτού του κειμένου.

Πριν μερικά χρόνια ο John C.Kraft καθηγητής Ιζηματολογίας και Γεωλογίας του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνιας με διδακτορικό στην γεωλογία και μικροπαλαιοντολογία του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, ένας όχι τυχαίος ερευνητής μια και για καιρί μελετούσε την αρχαία ακτογραμμή του Αγαίου, παρουσίασε σε συνέδριο τα αποτελέσματα μιας έρευνας που διεξήγαγε σε συνεργασία με τον G.Rapp του πανεπιστημίου της Μινεσότα, τον Ilhan Kayan του Ege University και τον John Victor Luce καθηγητή κλασσικής φιλολογίας στο Trinity College του Δουβλίνου,(εδώ) σχετικά με την ακτογραμμή της περιοχής του Χισαρλίκ. Η πόλη πριν το 1000 πχ ήταν παραθαλάσσια.

 

Τα ευρήματα της έρευνας αυτής που έχουν γίνει από όλους αποδεκτά καταρρίπτουν όλες αυτές τις δοξασίες περί Τροίας στις ακτογραμμές της σημερινής Τουρκίας και ταυτόχρονα όλη αυτήν την παραφιλολογία περί Ομήρου τον 8ο αιώνα κλπ κλπ.

Ποια είναι η απάντηση της επίσημης πλευράς σε αυτά τα συγκλονιστικά ερωτήματα; ότι ο Όμηρος δεν είναι γεωγράφος και ότι περιγράφει φανταστικά τοπία. Τώρα βέβαια πως αυτό ταυτίζεται με την εμμονή όλων να επιμένουν ότι βαδίζουν με το ομηρικό κείμενο όταν πιστεύουν ότι βρήκαν κάτι είναι πραγματικά μυστήριο. Γιατί ο Όμηρος δεν μπορεί να είναι a la cart γεωγράφος. Όταν δεν μας συμφέρει να λέει 10% αλήθεια και όταν μας συμφέρει 100% και πάλι να πέφτει στο 10%. Είναι δύσκολο να παραδεχτούν ότι όλοι αυτοί τόσα χρόνια κάνουν απλά λάθος αλλά η επιστήμη προοδεύει με την αμφισβήτηση και την ανατροπή όπου χρειαστεί αλλιώς δεν είναι παρά μόνο μια ακόμη θρησκεία.