Πέμπτη 27 Νοεμβρίου 2014

ΤΟ ΟΜΗΡΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΙΩΛΚΟΣ

Αγαπητοί φίλοι
Από σήμερα τέρμα πια το κρυφτούλι. Με μια σειρά από άρθρα θα μπορέσει ο καθένας από εσάς να μάθει, να πιστοποιήσει, να ενημερώσει και να αντιπαρατεθεί, αν θέλει, με τον οποιοδήποτε για το ποια είναι η πραγματική ιστορία. Αυτή που επιμελώς κρύβουν κλείνοντας τα αυτιά και τα μάτια από φόβο μην ακούσουν κάτι και τότε θα πρέπει να πάρουν θέση. Η τελευταία μου προσπάθεια με έναν υποτιθέμενο αναθεωρητή είχε ακριβώς την ίδια κατάληξη. Σιωπή. Αφού λοιπόν εξάντλησα όλους τους υπάρχοντες "ειδικούς" αναθεωρητές και μη επέστρεψα εκεί απ' όπου ξεκίνησα. Σε εσάς.

Το μη υπαρκτό ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
  
Επί χιλιάδες θα μπορούσα να πω χρόνια, και τουλάχιστον από την εποχή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας ή και λίγο νωρίτερα είχε αρχίσει να δημιουργείται αυτο που αργότερα ονομάστηκε Ομηρικό ζήτημα. Η πρώτη ανάγκη ήταν αλήθεια δημιουργήθηκε νωρίτερα αλλά όταν άρχισε η προσπάθεια για καταγραφή και συστηματοποίηση της γλώσσας ανακάλυψαν με έκπληξή τους ότι παρ' όλο που καταλάβαιναν, εν μέρη, την ομηρική εντούτοις αδυνατούσαν και να την κατανοήσουν πλήρως εννοιολογικά και να βρουν τους κανόνες που την διέπουν. Προφανώς ακόμη και αν υποθέσουμε ότι κλειστές ομάδες ήξεραν αλήθεια για την γλώσσα αυτό μάλλον δεν πέρασε ποτέ στην κοινωνία έτσι ακόμη και αν ήταν αλήθεια, ίσως και όχι, δεν είχε τελικά καμία πρακτική αξία. Η επισήμανση για ύπαρξη πιθανών ομάδων γνώσης γίνεται γιατί τεχνολογικά αποτελέσματα μη συμβατά για την εποχή τους, πχ ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, έχουμε. Άρα μια επιπλέον γνώση καλά κρυμμένη και στο γλωσσικό ζήτημα ίσως υπήρχε αλλά όπως είπα μέχρι εκεί.
Η δεύτερη ανάγκη για πλήρη κατανόηση του Ομήρου δημιουργήθηκε όταν άρχισε η συστηματοποίηση της γεωγραφίας του τότε Ελλαδικού χώρου. Η προσπάθεια ομηροποίησης από τους παλαιότερους, κάθε περιοχής, της περιοχής τους σε συνδυασμό με την αδυναμία ταύτισης των γεωγραφικών αναφορών με το ορατό πεδίο έκανε την αμηχανία ακόμη μεγαλύτερη. Πως είναι δυνατόν αυτοί οι μεγάλοι γεωγράφοι να αποδεχτούν ότι αδυνατούν να ταυτίσουν ένα κείμενο με την πραγματικότητα, σε καθαρά γεωγραφικούς όρους και πως είναι δυνατόν σε μεγάλη κλίμακα, σχεδόν παντού, να έχουν οι κάτοικοι την πεποίθηση ότι είναι απόγονοι των αναφερόμενων αυτών ηρώων του ομηρικού κειμένου.
Για το δεύτερο υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις. Ή είχαν τόσο επηρεαστεί όλοι από το ανάγνωσμα που σαν μια συλλογική παράκρουση έτρεξαν όλοι να υιοθετήσουν κάποιο ομηρικό όνομα ή μνήμες από το παρελθόν τους καλούσαν να ταυτιστούν με κάποιους μακρινούς προγόνους. Αν και προτιμώ τον δεύτερο εντούτοις δεν γνωρίζω ποιο ισχύει ή αν και κάτι άλλο υπάρχει πίσω από αυτήν την καθολική πραγματικά προσπάθεια εξομηρισμού.
Για το πρώτο, τους γεωγράφους δηλαδή, θα ήταν περίεργο κάποιος που θεωρεί τον εαυτό του ειδικό να μην κάνει έστω μια "έντιμη" προσπάθεια όπως ο Στράβων για παράδειγμα ή ο Παυσανίας ο περιηγητής για να ταυτίσει τους τόπους με το βιβλίο ή τουλάχιστον να προσπαθήσει να ξεμπερδέψει το πραγματικά μπερδεμένο κουβάρι της ονοματοδοσίας. Και μετά ...
Μετά από τα μαύρα χρόνια ήρθε ο ...έρωτας με την αρχαία ελληνική γραμματεία και βέβαια πως μπορούσαν να αμφισβητηθούν οι αρχαίοι πια συγγραφείς από τους θαυμαστές τους. Έτσι κάθε υπόθεση, κάθε θεωρία, κάθε υπαινιγμός, έγινε "ιερό ευαγγέλιο" και πως να το ανατρέψεις όταν ταυτόχρονα έχεις απέναντί σου τους λυσσαλέους πολέμιούς του. Με αυτά και με κείνα φτάσαμε την άγνοια των τότε ερευνητών να την αγνοήσουμε με την σειρά μας και έτσι ο μόνος δρόμος που έμεινε ήταν ο ίδιος ο συγγραφέας που άρχισε σιγά-σιγά ν' αποδομείται με μυθεύματα που βάλαν την "προβιά" της καθολικής γνώσης. Φυσικά και εδώ, σε μια χριστιανοκρατούμενη πια Ευρώπη ένας παπάς έστησε τον χορό και ακολούθησαν διάφοροι που προσπάθησαν να θάψουν τον Όμηρο αφού είχε την αναίδεια να ξεφύγει από τις φλόγες που για αιώνες είχαν ανάψει οι ομοϊδεάτες τους. Ευτυχώς όμως για εμάς επέζησε ως τις ημέρες μας για να αποκαλύψει κάποια από τα μυστικά του.
Ας σταθούμε σε μερικά από τα σημεία που το λεγόμενο ομηρικό ζήτημα βάζει έτσι για να δούμε την ανοησία με την οποία προσέγγιζαν το θέμα οι διάφοροι ειδικοί.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ
       
Ας δούμε πρώτα μερικούς βασικούς κανόνες που πρέπει να διέπουν έναν ερευνητή, άσχετα με την κατάρτισή του και τις γνώσεις του.
1) Τίποτα δεν είναι δεδομένο μέχρι να πιστοποιηθεί απόλυτα και χωρίς εκπτώσεις.
2) Δεν μεταφέρεις το ελεγχόμενο έργο στα δικά σου μέτρα γιατί εσύ ΔΕΝ είσαι ο δημιουργός του και
3)  Οι θεωρίες πρέπει να αποδειχθούν πριν ονομαστούν γνώση.
Αυτούς τους απλούς κανόνες δεν μπορέσαν να τηρήσουν κανένας από όλους τους επίδοξους ερευνητές. Είτε γιατί τα "ήξεραν όλα", είτε γιατί μετέτρεπαν την δική τους πραγματικότητα σε πραγματικότητα του Ομήρου, είτε γιατί ως νάρκισσοι μετέτρεπαν τα λεγόμενά τους σε θέσφατα που πιστοποιούσε η ισχυρή θέση τους μια και οι αποδείξεις δεν υπήρχαν. Αν όλα αυτά σας θυμίζουν από απλή ανοησία και ανικανότητα ως φασισμό νομίζω ότι καλύψατε ολόκληρη την γκάμα των ερευνητών.
Πως το πέτυχαν αυτό το κατόρθωμα; Είτε με την δύναμή τους είτε με τσιτάτα όπως: "ο Όμηρος ήταν τυφλός και δεν ήξερε γεωγραφία και άρα έγραφε μυθιστορήματα", "ο Όμηρος δεν υπήρχε και ...κάθε "πικραμένος" έγραφε και από μερικούς στίχους και έτσι έγιναν λάθη", " Τα έγραψε ο Πεισίστρατος", τα έγραψε η θεια μου η Μαριγώ και γενικά τέτοια βαρύγδουπα.Τελευταία ακούγεται μια καινούργια θεωρία. "Ο Όμηρος έγραψε τα έργα αλλά δεν ήθελε να γράψει ιστορία" έτσι ως άλλος Κόναν Ντόυλ "προσέθεσε πολλούς ανύπαρκτους τόπους δίπλα σε υπαρκτούς". Βέβαια επειδή κανείς δεν μπορεί να πει πιες πληροφορίες είναι αληθινές και ποιες ψεύτικες τα πάντα ταιριάζουν παντού αρκεί να έχεις την διάθεση.
Θέλοντας βέβαια να τα κάνουν όσο το δυνατόν πιο επιστημονικοφανή τα κόλλησαν δίπλα σε γνωστά ονόματα που όμως είναι υπό αμφισβήτηση μια και δημιουργήθηκαν μέσα στην προσπάθεια ομηροποίησης των πάντων και όχι γιατί εκεί υπήρχαν πάντοτε. Γενικότερα στην χαοτική τελική εικόνα που δημιούργησαν ο καθένας θα μπορούσε να έχει δίκιο για τα πάντα.
Η σημερινή Ιθάκη είναι ένα από αυτά τα ζητήματα. Κανείς σοβαρός επιστήμονας δεν μπορεί να την ταυτίσει με την ομηρική αλλά ο κάθε υποστηρικτής της θεωρίας αυτής αποκρύπτει τα αντίθετα και προβάλει αυτά που τον βολεύουν με προεξάρχον το όνομα που όμως δεν ήταν πάντοτε αυτό.
Οι αντίπαλοι της περί Ιθάκης ταύτισης τονίζουν τα δεκάδες γεωγραφικά χαρακτηριστικά που είναι ανύπαρκτα στην σημερινή Ιθάκη, από βουνά κόλπους πηγές και ποτάμια μέχρι και κοντινές νησίδες που θα έπρεπε να υπάρχουν αλλά δεν....
Δείτε ένα παράδειγμα: Ο Αντίνοος και ο Τηλέμαχος παρουσιάζουν την πόλη της Ιθάκης ως "αμφιάλω" Οδύσσεια 1,386 και 395. Αυτό βέβαια, με δεδομένο ότι το αμφί σημαίνει κοντινό και όχι απέναντι ότι έχει δύο παραλίες-λιμάνια. Μάλιστα το ένα είναι βαθύτερο από το άλλο όπως αναφέρεται. Όμως υπάρχει και ένα τρίτο λιμάνι, λίγο έξω από την πόλη και μη ορατό εκεί που υποτίθεται ότι έδεσε το πλοίο της Θεάς Αθηνάς-Μέντης. Το ότι δεν μπορεί να αναφέρεται σε ένα ολόκληρο νησί είναι λογικό να εννοηθεί μια και κάθε νησί μικρό ή μεγάλο θα μπορούσε να θεωρήσει ότι έχει τόσα λιμάνια όσα και οι μικροί κολπίσκοι του δηλαδή πάμπολλα. Έτσι νησί με μόνο δύο κολπίσκους δεν υπάρχει εκτός αν είναι κάποιο με κάθετες πλευρές πλην δύο σημείων άρα ανύπαρκτο και γι' αυτό αναφέρονται στην πρωτεύουσά του και έδρα του βασιλιά την πόλη της Ιθάκης. Κανένα όμως νησί δεν έχει αυτήν την φυσική χωροταξία ούτε η Ιθάκη ούτε η Κεφαλλονιά ούτε η Λευκάδα.
Το λιμάνι του Φόρκυνα, εκεί όπου αφήσαν οι Φαίακες τον Οδυσσέα δεν μπορεί να είναι στην πόλη της Ιθάκης όπως αναφέρουν κάποιοι γιατί δεν τους βγαίνουν οι αριθμοί. Είναι πολύ μακρυά μια και κανείς δεν αντιλαμβάνεται το πλοίο να έρχεται, είναι από την μεριά της ανοιχτής θάλασσας μια και οι Φαίακες έρχονται από εκεί και είναι εσωτερικό μέσα σε κάποιον μεγαλύτερο κόλπο, με "πλάτη" προς την ανοιχτή θάλασσα, μια και μέσα σε αυτό δεν χρειάζεται να δεθούν τα καράβια. Ούτε αυτό υπάρχει πουθενά.
Για το
"ναιετάω δ᾽ Ἰθάκην ἐυδείελον· ἐν δ᾽ ὄρος αὐτῇ
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές· ἀμφὶ δὲ νῆσοι
πολλαὶ ναιετάουσι μάλα σχεδὸν ἀλλήλῃσι,
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
αὐτὴ δὲ χθαμαλὴ πανυπερτάτη εἰν ἁλὶ κεῖται
πρὸς ζόφον, αἱ δέ τ᾽ ἄνευθε πρὸς ἠῶ τ᾽ ἠέλιόν τε,
τρηχεῖ᾽, ἀλλ᾽ ἀγαθὴ κουροτρόφος·"
έχουν ειπωθεί πολλά μια και οι πληροφορίες είναι τόσες πολλές και ακριβέστατες που είναι δύσκολο να της αγνοήσεις. Παρ' όλ' αυτά και εδώ κόψαν και ράψαν τα πάντα στα μέτρα τους έτσι που στο τέλος να μην βγάζεις κανένα συμπέρασμα.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ      

Δεν υπάρχουν σχόλια: