ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΠΡΥΤΑΝΕΙΑ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
Τηλ. (2310) 997158, 996778 Fax (2310) 996730 e-mail: louizou@ad.auth.gr
Κτίριο Διοίκησης «Κ. Καραθεοδωρή» Α.Π.Θ., Τ.Κ. 541 24, Θεσσαλονίκη
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΔΕΝ ΑΠΟΙΚΙΣΤΗΚΕ
ΑΠΟ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Θεσσαλονίκη, 2/4/2008
«Προέλευση των Νεολιθικών ανθρώπων της Ελλάδας με βάση μελέτη του πατρικά κληρονομούμενου DNA» είναι ο τίτλος της έρευνας που πραγματοποίησε ο Καθηγητής Γενετικής του Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Τριανταφυλλιδης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και με πανεπιστήμια των Η.Π.Α., του Καναδά, της Ρωσίας και της Τουρκίας. Στην έρευνα απομονώθηκε DNA από 193 δείγματα αίματος ανδρών από την Κρήτη και 171 δείγματα αίματος ανδρών από την Ηπειρωτική Ελλάδα που ζουν σε κοινότητες με γνωστούς Νεολιθικούς οικισμούς. Συγκεκριμένα, στη Νέα Νικομήδεια (Βέροια), στο Σέσκλο και στο Διμήνι (περιοχή Βόλου), στο Σπήλαιο του Φράχτη (περιοχή Κρανιδίου) και στη Λέρνη (στο νομό Αργολίδας).
Τα αποτελέσματα της γενετικής ανάλυσης από τις περιοχές της Ελλάδας συγκρίθηκαν με παρόμοια αποτελέσματα από περιοχές της Ευρώπης, της Ανατολίας και της Αφρικής.
Η απουσία συγκεκριμένης γενετικής σύστασης (της J2b-M12) στους κατοίκους των γειτονικών με τον Βόσπορο περιοχών, υποδεικνύει ότι Νεολιθικοί άνθρωποι στην Ελλάδα είναι πιθανότερο ότι ήλθαν δια θαλάσσης.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA του χρωμοσώματος Υ του πληθυσμού της Κρήτης έδειξαν ότι κατατάσσεται μαζί με τους πληθυσμούς από την Ανατολία, ενώ τα δείγματα από τις περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας κατατάσσονται μαζί με Βαλκανικούς πληθυσμούς. Κατά συνέπεια, τα γενετικά αποτελέσματα φαίνεται πως υποστηρίζουν τη θεωρία ότι Νεολιθικοί κάτοικοι της Κρήτης προήλθαν από την Ανατολία. Βέβαια, μελέτες μας με άλλους γενετικούς δείκτες απέδειξαν ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι ήρθαν και στην Ηπειρωτική Ελλάδα από την Ανατολία.
Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση των δειγμάτων από τη Λέρνη/Σπήλαιο Φράχτη στην Πελοπόννησο, που δείχνουν συγγένεια με τον πληθυσμό της Κρήτης. Το γεγονός αυτό μάλλον απεικονίζει τη γεωγραφική αλληλεπίδραση ανάμεσα στους κατοίκους της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Ανατολίας. Μάλιστα, θα μπορούσε να αναφερθεί ο μετα-αποικισμός της Κρήτης το 1.100 π.Χ. από αποίκους από την Ηπειρωτική Ελλάδα, όπως αντιπροσωπεύεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13. Η ύπαρξη αυτού του δείκτη διαπιστώθηκε με συχνότητα 35% στη Θεσσαλία και στην Πελοπόννησο, ενώ η συχνότητα του στην Κρήτη μόλις φθάνει το 7%, και δείχνει την ηπειρωτική συνεισφορά στις γενετικές παραλλαγές του χρωμοσώματος Υ που βρέθηκαν στην Κρήτη. Το ποσοστό της συνεισφοράς της Ηπειρωτικής Ελλάδας στην Κρήτη υπολογίζεται ότι είναι της τάξης του 20% περίπου.
Η χρονολογία εξάπλωσης της απλοομάδας J2a1h-M319 στην Κρήτη υπολογίζεται ότι συνέβη γύρω στο 3.100 π.Χ.. Η σπουδαιότητα των αποτελεσμάτων αυτών στην αρχαιολογία είναι προκλητική. Η χρονολογία των 3.100 ετών π.Χ. είναι πολύ σημαντική για τους ιστορικούς, μια και σηματοδοτεί το όριο ανάμεσα στη Νεολιθική εποχή και την Εποχή του Χαλκού στην Κρήτη, μία περίοδος που σχετίζεται με σειρά σημαντικών αλλαγών στην οργάνωση κοινωνικών υπηρεσιών, τη δημογραφία, τα πολιτισμικά υλικά, την τεχνολογία, την εικονογραφία και τη νεκρώσιμη τελετουργία. Πολλοί ερευνητές πρότειναν ότι η άφιξη νέου πληθυσμού ήταν υπεύθυνη για τη σηματοδότηση αυτών των αλλαγών, μία κοινωνικο-πολιτισμική ανάταση από την οποία αναπήδησε ο φημισμένος Μινωικός πολιτισμός. Τα νέα αυτά εντυπωσιακά χαρακτηριστικά που συνδέονται με την πρώιμη Περίοδο του Χαλκού στην Κρήτη έχουν συσχετισθεί ποικιλότροπα, π.χ. ότι οφείλονται σε αποικισμό της Ελλάδας και ειδικότερα της Κρήτης από την Αίγυπτο/Λιβύη, ή τη Συρία/Παλαιστίνη, ή από το Ανατολικό Αιγαίο/ την Ανατολία. Σε σχέση με την υπόθεση ότι ο Μινωικός πολιτισμός οφείλεται σε αποικισμό από την Αίγυπτο και τη Λιβύη, η πλειονότητα των απλοομάδων E3b1-M78 χαρακτηρίζεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13, τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ στα δείγματα που αναλύθηκαν από την Αίγυπτο δε βρέθηκε αυτός ο μονονουκλεοτιδικός πολυμορφισμός. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι δεν υπήρξε πρόσφατη γενετική επαφή ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Κρήτη ή την Ηπειρωτική Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ο Ελληνικός χώρος δεν αποικίστηκε από κατοίκους της Αιγύπτου. Αντίθετα, τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA στην πραγματικότητα παρέχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν τις πληθυσμιακές μετακινήσεις από την Ανατολία. Τα αποτελέσματα αυτά καταρρίπτουν την Αφροκεντρική θεωρία της “Μαύρης Αθηνάς” που διατυπώθηκε από ορισμένους επιστήμονες και πρόσφατα από Σκοπιανούς. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το θαύμα του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού ήταν αποτέλεσμα αντιγραφής από Αιγυπτιακές πηγές και ότι η ίδια η Ελλάδα αποικίστηκε από κατοίκους της Αφρικής.
Να σημειωθεί ότι η μελέτη του μιτοχονδριακού DNA (παρουσιάζει μητρικό τρόπο κληρονόμησης) και του DNA του χρωμοσώματος Υ (παρουσιάζει πατρικό τρόπο κληρονόμησης) αποκάλυψε ότι το 80% του DNA των κατοίκων της Ευρώπης έχει παλαιολιθική προέλευση ή με άλλα λόγια οι κάτοικοι είναι αυτόχθονες. Το υπόλοιπο 20% έχει νεολιθική προέλευση. Είναι, επίσης, γνωστό ότι οι αρχαιότεροι νεολιθικοί οικισμοί στην Ευρώπη ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα. Η επιστημονική μελέτη της προέλευσης αυτών των ανθρώπων γίνεται με βάση ευρήματα που προέρχονται από διάφορους επιστημονικούς κλάδους, π.χ. την αρχαιολογία, τη γλωσσολογία, τη γενετική, ενώ παράλληλα διεξάγονται ενδιαφέρουσες επιστημονικές συζητήσεις για το πώς, πότε και από που προήλθαν οι άνθρωποι αυτοί τη Νεολιθική περίοδο στη ΝΑ Ευρώπη.
Για να διερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά μελετήθηκε το DNA του χρωμοσώματος Υ. Οι γενετικοί δείκτες του χρωμοσώματος Υ κληροδοτούνται αμετάβλητα από τον πατέρα στο γιο, από γενιά σε γενιά, δημιουργώντας έτσι πατρικές γενεαλογικές γραμμές. Με τη μεθοδολογία ανάλυσης του DNA του χρωμοσώματος Υ είναι δυνατόν να ιχνηλατηθεί η πατρική γενεαλογική σειρά και να προκύψουν συμπεράσματα για την προέλευση των ανθρώπινων πληθυσμών.
Επικοινωνία: Καθηγητής Γενετικής Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, τηλ. 2310 998309.
ΠΡΥΤΑΝΕΙΑ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
Τηλ. (2310) 997158, 996778 Fax (2310) 996730 e-mail: louizou@ad.auth.gr
Κτίριο Διοίκησης «Κ. Καραθεοδωρή» Α.Π.Θ., Τ.Κ. 541 24, Θεσσαλονίκη
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΔΕΝ ΑΠΟΙΚΙΣΤΗΚΕ
ΑΠΟ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ
Θεσσαλονίκη, 2/4/2008
«Προέλευση των Νεολιθικών ανθρώπων της Ελλάδας με βάση μελέτη του πατρικά κληρονομούμενου DNA» είναι ο τίτλος της έρευνας που πραγματοποίησε ο Καθηγητής Γενετικής του Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Τριανταφυλλιδης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης και με πανεπιστήμια των Η.Π.Α., του Καναδά, της Ρωσίας και της Τουρκίας. Στην έρευνα απομονώθηκε DNA από 193 δείγματα αίματος ανδρών από την Κρήτη και 171 δείγματα αίματος ανδρών από την Ηπειρωτική Ελλάδα που ζουν σε κοινότητες με γνωστούς Νεολιθικούς οικισμούς. Συγκεκριμένα, στη Νέα Νικομήδεια (Βέροια), στο Σέσκλο και στο Διμήνι (περιοχή Βόλου), στο Σπήλαιο του Φράχτη (περιοχή Κρανιδίου) και στη Λέρνη (στο νομό Αργολίδας).
Τα αποτελέσματα της γενετικής ανάλυσης από τις περιοχές της Ελλάδας συγκρίθηκαν με παρόμοια αποτελέσματα από περιοχές της Ευρώπης, της Ανατολίας και της Αφρικής.
Η απουσία συγκεκριμένης γενετικής σύστασης (της J2b-M12) στους κατοίκους των γειτονικών με τον Βόσπορο περιοχών, υποδεικνύει ότι Νεολιθικοί άνθρωποι στην Ελλάδα είναι πιθανότερο ότι ήλθαν δια θαλάσσης.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA του χρωμοσώματος Υ του πληθυσμού της Κρήτης έδειξαν ότι κατατάσσεται μαζί με τους πληθυσμούς από την Ανατολία, ενώ τα δείγματα από τις περιοχές της Ηπειρωτικής Ελλάδας κατατάσσονται μαζί με Βαλκανικούς πληθυσμούς. Κατά συνέπεια, τα γενετικά αποτελέσματα φαίνεται πως υποστηρίζουν τη θεωρία ότι Νεολιθικοί κάτοικοι της Κρήτης προήλθαν από την Ανατολία. Βέβαια, μελέτες μας με άλλους γενετικούς δείκτες απέδειξαν ότι οι νεολιθικοί άνθρωποι ήρθαν και στην Ηπειρωτική Ελλάδα από την Ανατολία.
Αξιοσημείωτη είναι η περίπτωση των δειγμάτων από τη Λέρνη/Σπήλαιο Φράχτη στην Πελοπόννησο, που δείχνουν συγγένεια με τον πληθυσμό της Κρήτης. Το γεγονός αυτό μάλλον απεικονίζει τη γεωγραφική αλληλεπίδραση ανάμεσα στους κατοίκους της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Ανατολίας. Μάλιστα, θα μπορούσε να αναφερθεί ο μετα-αποικισμός της Κρήτης το 1.100 π.Χ. από αποίκους από την Ηπειρωτική Ελλάδα, όπως αντιπροσωπεύεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13. Η ύπαρξη αυτού του δείκτη διαπιστώθηκε με συχνότητα 35% στη Θεσσαλία και στην Πελοπόννησο, ενώ η συχνότητα του στην Κρήτη μόλις φθάνει το 7%, και δείχνει την ηπειρωτική συνεισφορά στις γενετικές παραλλαγές του χρωμοσώματος Υ που βρέθηκαν στην Κρήτη. Το ποσοστό της συνεισφοράς της Ηπειρωτικής Ελλάδας στην Κρήτη υπολογίζεται ότι είναι της τάξης του 20% περίπου.
Η χρονολογία εξάπλωσης της απλοομάδας J2a1h-M319 στην Κρήτη υπολογίζεται ότι συνέβη γύρω στο 3.100 π.Χ.. Η σπουδαιότητα των αποτελεσμάτων αυτών στην αρχαιολογία είναι προκλητική. Η χρονολογία των 3.100 ετών π.Χ. είναι πολύ σημαντική για τους ιστορικούς, μια και σηματοδοτεί το όριο ανάμεσα στη Νεολιθική εποχή και την Εποχή του Χαλκού στην Κρήτη, μία περίοδος που σχετίζεται με σειρά σημαντικών αλλαγών στην οργάνωση κοινωνικών υπηρεσιών, τη δημογραφία, τα πολιτισμικά υλικά, την τεχνολογία, την εικονογραφία και τη νεκρώσιμη τελετουργία. Πολλοί ερευνητές πρότειναν ότι η άφιξη νέου πληθυσμού ήταν υπεύθυνη για τη σηματοδότηση αυτών των αλλαγών, μία κοινωνικο-πολιτισμική ανάταση από την οποία αναπήδησε ο φημισμένος Μινωικός πολιτισμός. Τα νέα αυτά εντυπωσιακά χαρακτηριστικά που συνδέονται με την πρώιμη Περίοδο του Χαλκού στην Κρήτη έχουν συσχετισθεί ποικιλότροπα, π.χ. ότι οφείλονται σε αποικισμό της Ελλάδας και ειδικότερα της Κρήτης από την Αίγυπτο/Λιβύη, ή τη Συρία/Παλαιστίνη, ή από το Ανατολικό Αιγαίο/ την Ανατολία. Σε σχέση με την υπόθεση ότι ο Μινωικός πολιτισμός οφείλεται σε αποικισμό από την Αίγυπτο και τη Λιβύη, η πλειονότητα των απλοομάδων E3b1-M78 χαρακτηρίζεται από τον μονονουκλεοτιδικό δείκτη V13, τόσο στην Κρήτη όσο και στην Ηπειρωτική Ελλάδα, ενώ στα δείγματα που αναλύθηκαν από την Αίγυπτο δε βρέθηκε αυτός ο μονονουκλεοτιδικός πολυμορφισμός. Το αποτέλεσμα αυτό δείχνει ότι δεν υπήρξε πρόσφατη γενετική επαφή ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Κρήτη ή την Ηπειρωτική Ελλάδα. Με άλλα λόγια, ο Ελληνικός χώρος δεν αποικίστηκε από κατοίκους της Αιγύπτου. Αντίθετα, τα αποτελέσματα της ανάλυσης του DNA στην πραγματικότητα παρέχουν αποδείξεις που υποστηρίζουν τις πληθυσμιακές μετακινήσεις από την Ανατολία. Τα αποτελέσματα αυτά καταρρίπτουν την Αφροκεντρική θεωρία της “Μαύρης Αθηνάς” που διατυπώθηκε από ορισμένους επιστήμονες και πρόσφατα από Σκοπιανούς. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία το θαύμα του αρχαίου Ελληνικού πολιτισμού ήταν αποτέλεσμα αντιγραφής από Αιγυπτιακές πηγές και ότι η ίδια η Ελλάδα αποικίστηκε από κατοίκους της Αφρικής.
Να σημειωθεί ότι η μελέτη του μιτοχονδριακού DNA (παρουσιάζει μητρικό τρόπο κληρονόμησης) και του DNA του χρωμοσώματος Υ (παρουσιάζει πατρικό τρόπο κληρονόμησης) αποκάλυψε ότι το 80% του DNA των κατοίκων της Ευρώπης έχει παλαιολιθική προέλευση ή με άλλα λόγια οι κάτοικοι είναι αυτόχθονες. Το υπόλοιπο 20% έχει νεολιθική προέλευση. Είναι, επίσης, γνωστό ότι οι αρχαιότεροι νεολιθικοί οικισμοί στην Ευρώπη ανακαλύφθηκαν στην Ελλάδα. Η επιστημονική μελέτη της προέλευσης αυτών των ανθρώπων γίνεται με βάση ευρήματα που προέρχονται από διάφορους επιστημονικούς κλάδους, π.χ. την αρχαιολογία, τη γλωσσολογία, τη γενετική, ενώ παράλληλα διεξάγονται ενδιαφέρουσες επιστημονικές συζητήσεις για το πώς, πότε και από που προήλθαν οι άνθρωποι αυτοί τη Νεολιθική περίοδο στη ΝΑ Ευρώπη.
Για να διερευνηθούν τα ερωτήματα αυτά μελετήθηκε το DNA του χρωμοσώματος Υ. Οι γενετικοί δείκτες του χρωμοσώματος Υ κληροδοτούνται αμετάβλητα από τον πατέρα στο γιο, από γενιά σε γενιά, δημιουργώντας έτσι πατρικές γενεαλογικές γραμμές. Με τη μεθοδολογία ανάλυσης του DNA του χρωμοσώματος Υ είναι δυνατόν να ιχνηλατηθεί η πατρική γενεαλογική σειρά και να προκύψουν συμπεράσματα για την προέλευση των ανθρώπινων πληθυσμών.
Επικοινωνία: Καθηγητής Γενετικής Α.Π.Θ., Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, τηλ. 2310 998309.
